Phẩm chất điển hình của một người có hậu phúc

Mỗi cơ hội có thời gian dành cho nhau, dù là trong những dịp Tết đến Xuân về, hay chỉ đơn giản là những cuộc trò chuyện thật ngắn không hẹn trước, thì lời chúc “Hạnh phúc” luôn là câu gửi gắm phổ biến nhất, tựa như một lời cầu nguyện quan trọng cho những điều tốt đẹp nhất trong cuộc sống. Ngoài cửa sổ, những chữ “Phúc” treo ngược vẫn đong đầy hy vọng, như niềm tin và hy vọng về sự may mắn và thành công sẽ đến với gia đình, với người thân, và với mỗi chính chúng ta.

Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là làm thế nào để thực sự đạt được hạnh phúc đó? Có lẽ, hạnh phúc không chỉ đơn giản là một cảm giác thoả mãn tạm thời hay một sự kiện vui vẻ ngắn ngủi. Nhìn nhận một người thực sự có hậu phúc – tràn ngập những phúc khí, có lẽ cốt lõi nằm ở một điểm mấu chốt: Sự khiêm nhường.

Vào thời nhà Minh, Viên Liễu Phàm cùng chín người trong huyện đi thi tiến sĩ, trong đó có một người trẻ tuổi tên là Đinh Kính Vũ. Viên Liễu Phàm tự tin nói với bạn mình, Phí Cẩm Pha: “Đinh Kính Vũ năm nay chắc chắn sẽ đỗ tiến sĩ.”

Phí Cẩm Pha thắc mắc: “Làm sao anh biết được?”

Viên Liễu Phàm đáp: “Người khiêm nhường được phúc. Trong mười người chúng ta, ai cũng đều có tài, nhưng không ai khiêm tốn như Đinh Kính Vũ. Cậu ấy luôn giữ chữ tín, cung kính với mọi người.

Trước đám đông, cậu ấy không kiên quyết giữ quan điểm của mình mà biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của người khác mà không hề kiêu ngạo. Dù là chuyện nhỏ nhặt, cậu ấy cũng nghĩ cho người khác, luôn muốn tiện lợi cho họ. Một người có đức tính cao quý như vậy, Thần linh chắc chắn sẽ bảo hộ, làm sao có thể thi trượt được!”

Khi công bố danh sách, quả nhiên Đinh Kính Vũ đỗ tiến sĩ, minh chứng rõ ràng cho sự quan trọng của đức khiêm nhường.

Tôn Thúc Ngao, vị tể tướng tài danh nước Sở thời Xuân Thu, có một cố sự nổi tiếng. Một vị trưởng lão ở Hồ Khâu hỏi Tôn Thúc Ngao:

“Ông có biết ba điều oán là gì không?”

Tôn Thúc Ngao hỏi: “Là những điều nào?”

Trưởng lão trả lời: “Tước cao thì bị người ta ghen, chức lớn thì bị người ta ghét, lộc hậu thì bị người ta oán.”

Tôn Thúc Ngao cười và nói: “Tước tôi càng cao thì tôi càng tự hạ mình xuống, chức tôi càng lớn thì tôi càng cho là nhỏ, lộc của tôi càng hậu thì tôi phân phát càng nhiều. Như vậy, tôi sẽ tránh được ba điều oán đó.”

Thật vậy, người cung kính khiêm nhường không chỉ đạt được thành công mà còn tránh được sự ganh ghét của người đời, bảo hộ bản thân khỏi tai hoạ và gìn giữ cơ nghiệp tổ tiên.

Chu Công, vị khai quốc công thần của triều đại nhà Chu, nổi tiếng về đức khiêm nhường và lòng kính trọng người khác. Khi con trai ông, Bá Cầm, chuẩn bị rời nhà đi nhận chức, Chu Công nghiêm nghị khuyên bảo: “Con không được tự kiêu hoặc tham sắc dục. Con phải luôn giữ đức khiêm tốn, chỉ có như vậy mới cai trị quốc gia tốt và giữ được phúc lành lâu bền.”

Chu Công kể lại cách mình tiếp đãi khách khứa: “Dù đang gội đầu hay dùng cơm, ta đều phải bỏ dở để tiếp khách. Ta nghe rằng, người đức độ mà giữ vững được thái độ khiêm cung sẽ nhận sự vinh quang; người giàu có biết tự kiềm chế sẽ được bình an; quan chức cao mà khiêm nhường sẽ càng hiển hách; tướng quân có binh mạnh biết sợ hãi sẽ đạt thắng lợi; người trí tuệ tự coi mình ngu si sẽ có lợi ích tốt lành; người biết văn chương mà khiêm cung sẽ có kiến thức rộng rãi hơn. Sáu điểm này đều là đức hạnh của sự khiêm nhường.”

Chu Công tiếp tục dạy: “Một ông vua nếu không có lòng khiêm tốn sẽ mất tất cả. Vua Trụ của nhà Thương, vua Kiệt của nhà Hạ đều bị giết vì tính kiêu căng. Con không thể không khiêm tốn cẩn thận. Trong Kinh Dịch có câu: ‘Có một phương pháp, nếu khiêm tốn trong mọi việc làm và mọi đối xử thì giữ được thiên hạ; khiêm tốn ít thì chỉ giữ được bản thân.’ Con phải ghi nhớ kỹ, không vì được thụ phong mà coi thường nhân sĩ!”

Lời dạy của Chu Công chứa đựng trí tuệ sâu sắc, minh chứng cho sự khiêm nhường là đức hạnh cao quý.

Nhiều người hiểu rằng khiêm nhường mang lại phúc, nhưng lại khó thực hiện. Khi chưa đạt được danh, lợi, quyền, họ có thể khiêm nhường, nhưng khi đã đạt được, họ dễ dàng tự kiêu. Làm sao để nuôi dưỡng đức khiêm nhường và duy trì phúc khí?

Kiêu ngạo là trái ngược với khiêm nhường. Nếu buông lơi lòng khiêm tốn, một người sẽ trở nên kiêu ngạo. Sự nguy hại của tính kiêu ngạo đã được minh chứng qua nhiều câu chuyện lịch sử. Kiêu ngạo khiến người ta đánh mất bản thân, phóng túng vô lễ, không tự lượng sức mình, cuối cùng rơi vào tử địa.

Ví như câu chuyện của Nễ Hành thời Tam Quốc, Nễ Hành được xem là người theo chủ nghĩa bất hợp tác. Tuy ông có tài năng nhưng tính tình ngang ngạnh, ngạo mạn thái quá, liên tiếp phạm sai lầm và tự chuốc lấy cái chết. Ông đã có cơ hội làm lại khi từ Hứa Xương tới Kinh Châu, rồi lại có cơ hội thứ ba khi từ Tương Dương sang Giang Hạ, nhưng Nễ Hành vẫn không đổi tính cách ngạo nghễ. Lần lượt, ông bỏ qua những người chủ tốt như Tào Tháo hay Lưu Biểu – những người có tiếng là trọng đãi kẻ sĩ. Ngay cả với người tốt nhất với mình là Khổng Dung, ông cũng dùng lời lẽ không đúng mực. Điều đó khiến ông bị xem là kẻ điên khùng rồi cuối cùng bị chém chết khi vẫn đang cố mắng chửi và khinh thường một vị tướng đang cưu mang ông.

Cổ nhân có câu: “Một phần thành kính được một phần lợi ích, mười phần thành kính được mười phần lợi ích.” Tôn kính với người thường được người tôn kính lại, tôn kính Thiên Địa thì được Thần linh che chở, tôn kính vạn vật thì đi khắp thiên hạ đều gặp điều may. Một người có phúc khí hay không, trước tiên cần xem lòng khiêm tốn.

Khiêm tốn xuất phát từ trong tâm, không dựa vào hành động cố ý. Biết rõ thiếu sót của mình nên tình nguyện hạ mình, học hỏi từ người khác để hoàn thiện bản thân. Lão Tử nói: “Người không tự cho mình là đúng mới có thể phán đoán phân minh; người không tự khen mình, công lao của người này mới được khẳng định; người không kiêu ngạo mới có thể thành đại sự.”

Như vậy, khiêm nhường không chỉ là một đức hạnh cao quý mà còn là yếu tố quyết định đến phúc khí và thành công trong cuộc sống. Người có Hậu phúc, tất yếu phải coi khiêm nhường là yếu tố kiên quyết, hàng đầu.